Αμβλυωπία ή τεμπέλικο μάτι

Τι είναι;

Aμβλυωπία ή τεμπέλικο μάτι ονομάζεται το μάτι που δε βλέπει καλά, επειδή η όραση σε αυτό δεν αναπτύχθηκε φυσιολογικά τα πρώτα χρόνια της ζωής, από τη γέννηση δηλαδή μέχρι την ηλικία των 7-8 ετών. Η αμβλυωπία ξεκινά στην παιδική ηλικία και μπορεί να συνεχιστεί στην ενήλικη ζωή.

Είναι η πιο κοινή αιτία μειωμένης όρασης στα παιδιά. Αυτό συμβαίνει επειδή, όταν το ένα μάτι βλέπει λιγότερο καθαρά, η εικόνα που μεταφέρεται στον εγκέφαλο από αυτό είναι θολή, ο εγκέφαλος δεν μαθαίνει να βλέπει καθαρά με αυτό το μάτι και αμελεί το είδωλο του. Έτσι, καταλήγει το ένα μάτι να χρησιμοποιείται λιγότερο από το άλλο. Εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να προκαλέσει μόνιμη απώλεια της όρασης.

Ποιές είναι οι αιτίες της αμβλυωπίας;

Κύριες αιτίες της αμβλυωπίας είναι:

• ο στραβισμός, δηλαδή το ένα μάτι να παρεκκλίνει («φεύγει»)
• η ανισομετρωπία, δηλαδή διαφορά στη διαθλαστική δύναμη των δύο ματιών
• οποιοδήποτε εμπόδιο που παρεμποδίζει την οπτική διέγερση στο μάτι. Αίτια όπως ο συγγενής καταρράκτης ή πτώση βλεφάρου δεν επιτρέπουν τη μεταφορά των οπτικών ερεθισμάτων στο αναπτυσσόμενο οπτικό σύστημα.

Η αμβλυωπία μπορεί όμως να εμφανιστεί ακόμα και όταν δεν υπάρχει κάποιο ανατομικό πρόβλημα στο μάτι.

Πώς θα καταλάβω οτι το παιδί μου έχει αμβλυωπία;

Οι γονείς, οι δάσκαλοι και τα άτομα του στενού περιβάλλοντος μπορούν να υποπτευθούν ότι η όραση του παιδιού δεν είναι φυσιολογική στις παρακάτω περιπτώσεις:

• όταν το παιδί δεν μπορεί να αναγνωρίσει πρόσωπα από μακρυά
• όταν κρατά αντικείμενα πολύ κοντά σε αυτό ή στέκεται πολύ κοντά στην τηλεόραση
• όταν στραβίζει

Δυστυχώς όμως, επειδή το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί το “καλό” του μάτι που είναι αρκετό για τις καθημερινές δραστηριότητες δε θα παραπονεθεί ποτέ ότι δε βλέπει καλά. Έτσι η μειωμένη όραση του ενός ματιού περνά απαρατήρητη για αυτό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά όλα τα παιδιά να εξετάζονται από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο/παιδο-οφθαλμίατρο.

Ποιά η θεραπεία της αμβλυωπίας;

Η θεραπεία της αμβλυωπίας εξαρτάται από το πρωταρχικό αίτιο. Τα γυαλιά μπορούν να βοηθήσουν ανά περίπτωση και μπορεί να χορηγηθούν σαν πρώτη θεραπεία. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου μόνο τα γυαλιά δεν αρκούν για να φτάσουμε σε μια φυσιολογική όραση. Για το λόγο αυτό, πιθανόν να χρειαστεί θεραπεία κάλυψης του καλού ματιού ή θόλωσης του με κολλύρια ώστε το αμβλυωπικό(αδύναμο) μάτι να γίνει ισχυρότερο. Κάποιες μορφές χειρουργικων επεμβασεων στραβισμού μπορεί να βοηθήσουν στη συνεργασία και το συντονισμό των δύο μάτιων και να διευκολύνουν τη θεραπεία της αμβλυωπίας.

Είναι πολύ σημαντικό η αμβλυωπία να εντοπιστεί και να αντιμετωπισθει όσο το δυνατόν νωρίτερα για να επιτευχθει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η όραση μπορεί να είναι μόνιμα εξασθενημένη. Η θεραπεία της αμβλυωπίας είναι μια συλλογική προσπάθεια και στηρίζεται στη σωστή συνεργασία οφθαλμιάτρου και γονιών ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.