Συγγενής καταρράκτης

Τι είναι;

Καταρράκτης είναι η θόλωση του κρυσταλλοειδή φακού που περιέχεται φυσιολογικά στον οφθαλμό. Η πιο γνωστή μορφή καταρράκτη είναι ο γεροντικός που απαντάται σε προχωρημένης ηλικίας άτομα. Στα παιδιά ο καταρράκτης μπορεί να είναι ήδη παρών κατά τη γέννηση (συγγενής/νεογνικός) ή να αναπτυχθεί στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας (επίκτητος/παιδικός). Πιθανόν να αφορά μόνο τον ένα ή και τους δύο οφθαλμούς. Η βαρύτητά του ποικίλλει από πολύ μικρή θόλωση με στικτές ή γραμμοειδείς θολερότητες που επηρεάζουν την οπτική οξύτητα ανάλογα με την έκτασή τους, έως μεγάλου βαθμού θόλωση του φακού με σημαντική διακοπή της μετάδοσης των οπτικών ερεθισμάτων στο πίσω μέρος του ματιού και στον εγκέφαλο.

Η συχνότητα εμφάνισης είναι περίπου 3 στα 10.000 παιδιά αλλά το ποσοστό ποικίλει από χώρα σε χώρα.

Πότε θα υποπτευθούμε ότι ένα βρέφος ή ένα παιδί έχει καταρράκτη;

Πιθανά συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν τον καταρράκτη, είναι η εκδήλωση στραβισμού, νυσταγμού (παράδοξων επαναλαμβανόμενων κινήσεων του οφθαλμού), λευκοκορίας (λευκή αντανάκλαση στο κέντρο του ματιού μέσα από την κόρη πχ στις φωτογραφίες).

Ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος μετά τη γέννηση και τακτικά στα πρώτα χρόνια της ζωής είναι απαραίτητος μιας και στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να μην είναι εμφανή κάποια συμπτώματα. Ο καταρράκτης σε αυτές τις ηλικίες μπορεί προκαλέσει μη αναστρέψιμη μείωση της όρασης διότι δεν επιτρέπει στο φώς να εστιαστεί στον αμφιβληστροειδή και να μεταφερθεί το οπτικό μήνυμα στον εγκέφαλο σε μια περίοδο πολύ κρίσιμη για την ωρίμανση της οπτικής οδού (από τη γέννηση μέχρι 8-9 χρονών). Κατά συνέπεια η όραση δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά και το παιδί μπορεί να μείνει με σοβαρά μειωμένη όραση σε όλη του τη ζωή. Άμεση παρέμβαση στον κατάλληλο χρόνο απαιτείται για την αποφυγή μόνιμης οπτικής βλάβης.

Πως δημιουργείται, που οφείλεται?

Συνήθως εμφανίζεται λόγω μη φυσιολογικής ανάπτυξης του φακού κατά την εμβρυϊκή περίοδο. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε ενδομήτριες λοιμώξεις (π.χ. ερυθρά, τοξόπλασμα, κυτταρομεγαλοιός, απλός έρπης), μεταβολικές και χρωμοσωμικές ανωμαλίες (π.χ. τρισωμίες, γαλακτοζαιμία, ν.Fabry), σπάνια συστηματικά νοσήματα (π.χ. σ. Lowe), προωρότητα, ενώ σε ποσοστό έως και 30% τα αίτια δεν είναι γνωστά.

Τέλος, καταρράκτης μπορεί να προκληθεί μετά από σοβαρό τραυματισμό του ματιού (τραυματικός καταρράκτης) όπου η ανάγκη θεραπείας είναι άμεση.

Πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος και έλεγχος για συνύπαρξη άλλων ανωμαλιών, λήψη πλήρους οικογενειακού ιστορικού, πλήρης παιδιατρική εκτίμηση, εξειδικευμένος μεταβολικός και γενετικός έλεγχος σε πολλές περιπτώσεις είναι απαραίτητος.

Όλοι οι παιδικοί καταρράκτες πρέπει να αφαιρεθούν;

Όχι. Κάποιοι καταρράκτες που είναι μικροί ή / και έκκεντροι, δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν χειρουργικά, διότι σε αυτές τις περιπτώσεις η όραση αναπτύσσεται ικανοποιητικά.

Πως γίνεται η χειρουργική αφαίρεση του καταρράκτη και η αποκατάσταση της οπτικής λειτουργίας του ματιού;

Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία. Μετά την αφαίρεση του θολωμένου φακού υπάρχουν οι εξής επιλογές: 1) τοποθέτηση ενός φακού στο εσωτερικό του ματιού (ενδοφακός), μέθοδος που προτιμάται σε μεγαλύτερα παιδιά, 2) τοποθέτηση ενός φακού επαφής στην επιφάνεια του ματιού (προτιμάται σε μικρά βρέφη), 3) χρήση γυαλιών (επιλέγεται μερικές φορές σε αμφοτερόπλευρες περιπτώσεις).

Παρακολουθήστε την ομιλία της κας Μπαντέκα σχετικά με την ένθεση πολυεστιακών ενδοφακών σε παιδιά με καταρράκτη.